Evde domates yetiştirmek için aradığınız doğal tohumları İstanbul Zeytinburnu Tıbbi Bitkiler Bahçesi’nde bulabilirsiniz. Türkiye’nin ilk tohum bankası olan ve 700’den fazla doğal bitki türünün bulunduğu bahçede, doğal tohumlar saklanarak ve çoğaltılarak ithal tohumlara karşı korunuyor. Korunan en eski tohum, 70 yıllık domates tohumu.
Mor patates, beyaz patlıcan, sakız kabağı, doğal mısır ve hint yağı bitkisi koruma altına alınan diğer sebzeler arasında yer alıyor.
Tek bir doğal tohum ile evde domates yetiştirmek mümkün
Herkesin evinde domates yetiştirebileceğini söyleyen bahçe personeli Uzman Biyolog Tuğçe Ağba Sevencan, doğal tohumların önemini şöyle anlatıyor:
“Bahçemizde 700’ü aşkın bitki türü var. Hepsinde kendi neslini devam ettirebilecek nitelikte doğal tohum kullanılıyor. Bu yıl aldığımız tohumların seneye de devam edebilmesi için hasattan sonra özenle saklıyoruz. Dönemi geldiğinde ise ekmek için tekrar hazırlıyoruz.
Bahçemizdeki en önemli tohumlardan bir tanesi 70 yıllık domates tohumu. Tek bir doğal domates tohumuyla bile domates yetiştirebiliriz. Piyasadan alınan domates tohumlarının menşei tam olarak bilinmiyor ve 2 yıldan sonra verimini yitiriyor. Bizim öncelikli amacımız doğal tohumları koruma altına almak.
Tıbbi Bitkiler Bahçesi olarak ne yazık ki tohum satışımız bulunmuyor ancak dönemsel olarak tohum takas şenliklerine katılıyoruz ve şenliklerde tohumları dağıtmaya çalışıyoruz. En son bulunduğumuz şenlikte domates ve bamya tohumu dağıttık.”
Mısırın doğal tohumdan yetiştiğini nasıl anlarız?
Üniversitelerin de bahçedeki ürünlerden faydalandığını belirten Uzman Biyolog Sevencan “mısır tohumu en problemli tohumlardan biri” diyerek, Zeytinburnu Tıbbi Bitkiler Bahçesi’nde mısır tohumunu da kimyasal ilaca maruz kalmadan doğal olarak yetiştirdiklerine değiniyor.
Mısırın doğal tohumdan üretildiğini nasıl anlayacağız? Mısır tanelerinin düzensiz ve tek tip olmaması doğal olduğunu gösteriyor.
Sevencan bahçedeki diğer sebzeler hakkında da bize bilgi veriyor: “Doğal türlerimizden bir diğeri ise sakız kabağı. Doğal tohumdan yetişen kabak daha iricedir. Sakız kabağını tohumlarını almak için hasat ettik. Bir süre sonra kesip tohumlarını saklamak için alacağız. Beyaz patlıcan da bahçemizde koruma altına alınıyor. Beyaz patlıcan, her yerde görebileceğimiz bir tür değildir. Amacımız endemik türleri de koruma altına almak. Aynı zamanda bu ürünlerin iç etken maddelerini araştırmak için üniversitelerimiz de bizden faydalanıyorlar.”
Tedavi için kullanılan bitki drogları da bulunuyor
Kurutulan tohumların özel bir odada saklandığını belirten Sevencan, “Kuruttuğumuz tohumları drog şeklinde kavanozlara koyuyoruz. Drog, bitkinin tedavi için kullanılan kısmıdır. Ya da tohum çekmecelerimize koyarak soğuk odada saklıyoruz.” diyor.
Toplanan ürünlerden elde edilen doğal tohumlar, 14 gün boyunca kurutma işleminden geçtikten sonra belli derecede soğutulmuş odalarda saklanıp kullanım ihtiyacına göre sınıflandırılıyor.
Domates dışında sakız kabağı, mor patates, aspir ve beyaz patlıcan gibi birçok endemik bitki türü de Tıbbi Bitkiler Bahçesi’nde koruma altına alınıyor.
Tıbbi Bitkiler Bahçesi hakkında daha fazla bilgi için: www.ztbb.org